İlk Yıllarda Çocuk Beslenmesi Eğitimi Notlarım 1. Bölüm

Anneysen.com' un SMA'nın katkılarıyla düzenlediği "İlk Yılların Hikayesi" kampanyasını daha önce duymuştum. 6 Ekim Pazar günü bu kampanya çerçevesinde organize edilen İlk Yıllarda Çocuk Beslenmesi Eğitimi'ne katıldım. Eğitim öncesi Aylin Hanım'ın herkesi tek tek güler yüzle karşılamasının ardından Çocuk Gastroenteroloji ve Beslenme Uzmanı Prof. Dr. Benal Büyükgebiz' i büyük bir dikkatle dinlemeye başladık. Eğitimde kendi adıma çok faydalı bilgiler edindim. Nerelerde hata yaptığımızı gördüm. Bu güzel ve faydalı eğitim için anneysen'e teşekkür ederim:)

Eğitim süresince Prof. Dr. Benal Büyükgebiz'in anlattıklarını not almaya çalıştım. Notlarım biraz uzun oldu ama eğitime katılamayan anneler için paylaşmak istedim.  Notlarımın ilk bölümünü aşağıda paylaşıyorum. Umarım faydalı olur:)

İlk Yıllarda Çocuk Beslenmesi Eğitimi 1. Bölüm Notlarım:

Çocuklarda beslenmenin esas amacı büyümenin en uygun koşullarda devamlılığını sağlamaktır. Yeterli ve dengeli beslenmeyen çocuk büyüyemez. Ancak ne yaparsak yapalım çocuktaki genetik potansiyelin üstüne çıkamayız.

Bizler bazı besinlerden eksik beslenirsek örneğin demir veya kalsiyumdan eksik beslenirsek bizde bunların eksikliği hemen ortaya çıkmaz. Çünkü bizim depolarımız var ve depolarımızdan faydalanırız. Ancak çocuklar belli bir besinden eksik beslenirse bu besinin eksikliği hemen ortaya çıkar ve eksikliğin neden olduğu tablo ağır ilerler. Çünkü çocukların depoları henüz dolmamıştır. Onları yeterli ve dengeli besleyerek depolarını doldurmalıyız.

Büyüme anne karnında baslar ve 18 yaşına kadar devam eder. Büyüme hızı gittikçe azalır ve giderek durağanlaşır. Ergenlik çağında ise (6 ile 10 yas arasında) büyüme hızlanır. Büyümenin hızlandığı tek dönem ergenliktir! Büyüme durunca erişgin olunur. Büyümenin izlenmesi gerekir.

Büyüme ve Gelişme:

Büyüme ve gelişme birbirinden farklıdır. Büyüme vücut kütlesinin artışıdır. Ölçülebilirdir. Gelişme ise çocuğun ayına/yaşına uygun biyolojik fonksiyonları yerine getirip getirememesidir. Diş çıkarmak, oturmak, emeklemek, yürümek birer gelişim göstergesidir. Bir çocuk ayına /yaşına uygun olarak bu gelişmeleri sergilemiyorsa o çocukta gelişme geriliği olabilir. Çok iyi büyümüş bir çocukta da gelişme geriliği görülebilir. Büyüme ve beslenme arasında çok ciddi bir ilişki vardır.

Hayatın ilk 3, hatta 5 yılı içinde büyümenin en önemli faktörü BESLENME'dir. 5 yaşından sonra hormonlar devreye girer ve ergenlikte hormon fırtınası yaşanır. Bir bebeğin ilk 1000 günü bu yüzden çok önemlidir. Erken dönemde sağlıklı beslenmek çok önemlidir! Bir çocuk ilk 6 ay sadece anne sütü, ikinci 6 ay ek gıdalar ile beslenmelidir. 6-12 ay arasında çocuğun beslenme becerisi kazanması gerekir. İlk 1 yıl çocuğu sadece anne sütü ile beslerseniz  o çocuk büyüse bile çok önemli olan beslenme becerisini kazanamaz. 1 yaşında ek gıdaya başlamak geç olacaktır. Çocuk özellikle gündüz çeşitli ek gıdalar ile tanışmalı, giderek artan sertlikteki besinleri çiğnemesini öğrenmelidir. 6-7. aylarda pütürlü gıdaları öğürmeden yiyebilmeli, ardından çiğnemeyi öğrenmelidir. İştahsızlığın en önemli nedeni ısırma, çiğneme, yutmayı bilmemektir. 1 yaşından sonra bunları öğrenmesi çok zordur. Çocuğa 1 yaşında hala sıvı, blenderdan geçirilen yemekleri vermemeliyiz. Blender bir eve girmemelidir!

Büyüme üzerinde genetik ve çevresel faktörlerin etkisi vardır. Çevresel faktörler:

1) Beslenme
2) Ateşti hastalıklar
3) Kronik hastalıklar
4) Emilim bozukluğu
5) Hormonlar

İlk 1 yıl içinde büyümenin izlenmesi gerekir. Bunun, mümkünse aynı hekim veya aynı sağlık kurumu tarafından kontrol edilmesi önemlidir. Bir doktor bebeğin geçmişini bilmiyorsa hata yapabilir. Büyüme ilk 1 yıl içinde aşı aylarında izlenir. 1 yaşına kadar her ay, 2 yaşından sonra 2 ayda bir izlenmesi önerilir.

Ek besinlere 4. aydan önce kesinlikle başlanmamalıdır. Dünyada bu konu ile ilgili bir çok test yapılmıştır ve kesin bilgiler vardır. 4. aydan önce ek besin ile tanışan bebeklerde alerjik reaksiyonlar çok fazla görülür.Eğer anne sütü yoksa formül mama vermeliyiz, 4 aydan önce ek gıdaya başlamamalıyız.

Bir bebek çok kilolu ise onu zayıflatmayız, kilo alım hızını azaltmalıyız. 3 kg doğan bir bebek 5- 6. ayda doğum kilosunun iki katına ulaşır. İkinci altıncı ayda ise çocuğun büyüme hızı düştüğü için kilosunda iki kat artış beklenmez, 3 kg doğan bir bebek 1 yaşında ortalama 9, 9.5 kg olur. Yeni doğan bir bebek ilk yılda ortalama 24-25 cm uzar.

Büyüme hızının düşmesi iştahın azalması demektir. Büyüme hızı artarsa iştah artar. Ergenlikteki çocuklar bu yüzden çok fazla yemek yer. 6. aydan sonra büyüme hızı düşüp, çocuklarınızın iştahı azalınca üzülmemeliyiz, telaş yapmamalıyız! Çocuğu daha fazla yemesi için zorlamamalıyız. Çünkü baskı yapılınca anne bebek arasında davranış sorunları ortaya çıkar.

Düşük ağırlıklı, prematüre doğan bebekler normal kiloda ve miadında doğan çocuklara göre 8-10 kat daha fazla büyüme potansiyeline sahiptir. Anne karnında büyüyemedikleri için bu onlara verilen bir fırsattır. Bu çocuklar ilk 3-6 ayda çok kilo alarak akranlarının büyümesini yakalar, aradaki farkı kapatırlar. Bebek bunu yapamamışsa, ortalamadan geri kalmış ise hekime danışılmalıdır.

Anne sütü alan bir bebek günde 6-10 kez kaka yapabilir. Dışkının rengi, miktarı normal ise sorun yoktur. Ancak bu kadar kaka yapıp büyümüyor ise hekime sormanız gerekir. Böyle bir çocukta emilim bozukluğu olabillir. 6. aydan sonra da dışkı sizi daima uyarmalıdır.

İştahsızlık Nedir?

Çocuğun ağız yoluyla beslenmede yaşadığı isteksizlik iştahsızlıktır. Bir çocuk her gruptan besini az yada çok tüketiyorsa ve büyüme yeterli ise sorun yoktur. Çocuğunuzu 2-3 gün içinde gözlemleyin. Bu sürede Et-süt-meyve-tahıl-yumurta yiyor ve büyüyorsa burada bir sorun yoktur. Çocuğunuz sebze yemiyor ama meyve yiyorsa endişe etmeyin. Sebze ve meyve aynı besin grubundandır. Çocuğun bir kaç meyve yemesi de yeterlidir. "Çocuğum yumurta yemiyor" diyen anneler var. Çocuk yumurtayı illa ki haşlama şeklinde yemez. Yumurta ile krep, omlet, yumurtalı ekmek yapabilirsiniz. Bunları da yemiyorsa yemediği besinleri gizleyerek vermeliyiz. Yumurtayı bir çorbaya terbiye olarak koyabiliriz. Çocuğun yemekleri tercih etme hakkı vardır.

Ateşli hastalık= İştahsızlık. Eğer bir anne çocuğum çok iyi yiyordu ama son 1 aydır yemiyor diyorsa hastalık araştırılmalıdır. Hastalıklarda iştahsızlık çok önemlidir, büyüme yetersizliğine neden olur.

Not: Eğitiminin  notlarımın 2. bölümünde ise Besleme ve Beslenme sorunları, ek gıdaya geçiş ile ilgili bilgiler yer alacak.

Benim  anne sütü ve ek gıdaya geçiş yazılarıma da göz atabilirsiniz:)